ဆရာ ​ေဇာ္​​ေဇာ္​ထြန္​း

ကြန္ကရိအျမင္ကဗ်ာ ၁။

(၁.၁) - အီးအီးကမ္းမင္း(ဇ) (E.E.Cumming) ႏွင့္ ကြန္ကရိမ်ား
အီးအီးကမ္းမင္း(ဇ)နဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့္မွာ ေျပာစရာ စကားတခ်ိဳ႕႐ွိပါတယ္။ ပထမဦးဆံုး ကၽြန္ေတာ္ ဘာသာျပန္ခဲတဲ့ ကဗ်ာဟာ ကမ္းမင္းရဲ႕ “က်ဳပ္ဟာဘုရားေက်ာင္းငယ္ျဖစ္သည္ (မဟာဘုရားေက်ာင္းမဟုတ္)” “I am a little church” (no great cathedral) ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ကၽြန္ေတာ္ဟာ ကမ္းမင္းကို သာမန္ကဗ်ာဆရာလို႕ ထင္ခဲ့မိတယ္။ အဲဒီတုန္းက ကမ္းမင္း(ဇ)နဲ႕ နာမည္ ခပ္ဆင္ဆင္ျဖစ္ေနတဲ့ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာကဗ်ာဆရာမ ေအအီးစေတာလင္း(စ) (A.E. Stallings) ရဲ႕ ကဗ်ာေတြကိုပဲ ဖတ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ကဗ်ာပံုစံကြဲမ်ားကို ေလ့လာေတာ့မွ အီးအီးကမ္းမင္း ကို ထိတ္လန္႕စြာပဲ သိခြင့္ရခဲ့တယ္။ ေျပာခ်င္တာက အီးအီးကမ္းမင္းကို လိုအပ္တာထက္ ေနာက္က်ၿပီးမွ ေလ့လာျဖစ္ခဲ့တယ္။ တကယ္ေတာ့ ကမ္းမင္း(ဇ)နဲ႕ ကဗ်ာဆရာမ စေတာလင္း တို႕ဟာ အေတာ္ကြဲျပားတဲ့ ေရးဟန္႐ွိသူေတြျဖစ္တယ္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာ ျပည္နယ္ဖြါးျဖစ္တဲ့ ဆရာမစေတာလင္းကို နယူးေဖာ္မယ္လစ္ဇင္ (New Formalism) လို႕ ေခါင္းစဥ္တပ္ၿပီး အီးအီးကမ္းမင္းက ေမာ္ဒန္အုပ္စုထဲမွာ ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။ ကမ္းမင္းကို မေလ့လာခင္မွာ ပန္းခ်ီကဗ်ာ (Visual Poetry) ကို ေလ့လာေစခ်င္တယ္။ ပန္းခ်ီကဗ်ာဟာ ဒီေန႕ထိ ကြန္တန္ပိုရာရီစာရင္းထဲမွာ ထည့္သြင္းျခင္းခံရတဲ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစား တစ္ခုျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕က ပံုသ႑ာန္ကဗ်ာ ( Concrete or shape poetry) လို႕ ေခၚၾကတယ္။ ဂ်ီေအာ့(ဖ)ဟု(သ) (Geof Huth) ဆိုတဲ့ ကဗ်ာဆရာေရးတဲ့ ယေန႕ပန္းခ်ီကဗ်ာ (Visual Poetry Today) မွာေတာ့ ပန္းခ်ီကဗ်ာကို “ကဗ်ာနဲ႕ပန္းခ်ီက ေမြးဖြားေပးလိုက္တဲ့ ခေလးငယ္ျဖစ္ၿပီး သူတို႕ႏွစ္မ်ိဳးလံုးရဲ႕ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာမ်ား (အစုႏွစ္ခု) ပါဝင္ကာ ပံုသ႑ာန္အားျဖင့္ ေရတြက္လို႕မရႏိုင္ေအာင္ ႐ွိတယ္” (The child of both poetry and the visual art, visual poetry has a double set of interests and it forms are myriad) လို႕ ေရးခဲ့ပါတယ္။ သူ႕လို ပန္းခ်ီကဗ်ာေရးသူေတြရဲ႕ ရည္႐ြယ္ခ်က္က အေသျဖစ္ေနတဲ့ ကဗ်ာပံုစံဟာ ေဝဖန္သူေတြရဲ႕ စာေပေဝဖန္ေရးအေၾကာင္းအရာထဲမွာ ပံုေဟာင္း အုပ္စု (old school) ကဗ်ာေတြရဲ႕ မလႈပ္သာမလူးသာျဖစ္ေနျခင္းကို ေလ်ာ့ပါးေစတယ္။ ပန္းခ်ီကဗ်ာေရးသူေတြဟာ မူလ မီတာကဗ်ာေတြ ေရးေကာင္းေရးမယ္။

​ေဇာ္​​ေဇာ္​ထြန္​း